خاک ورزی حفاظتی

به نام خدا

خاک‌ورزي حفاظتي به مجموعه‌اي از تکنيک‌ها شامل نگهداري بقاياي گياهي در سطح خاک، تناوب زراعي، کاربرد کود سبز، کنترل عبور و مرور وسائل و ماشين‌هاي کشاورزي و استفاده از بسترها يا پشته‌هاي عريض گفته مي‌شود. وقتي ترکيبي از اين تکنيک‌ها به کار برده مي‌شود، صرفه‌جويي در وقت و انرژي و تقويت منابع آب و خاک را سبب مي‌شود.
حفظ پوشش گياهي روي سطح خاک، ساده‌ترين روش کنترل فرسايش آبي و بادي است. با مديريت صحيح، بقاياي گياهي بيشتري روي سطح نگه داشته مي‌شود، اين امر موجب کاهش رواناب، تلفات رسوبي و آلودگي هوا شده و سطح خاک را در برابر فرسايش بادي محافظت مي‌کند. عمليات خاک ورزي حفاظتي، به خاطر افزايش رطوبت ذخيره شده در خاک که تقريبا هميشه بحراني‌ترين عامل در توليد محصولات است قابليت افزايش عملکرد محصول را نيز داراست.
ناگفته نماند نگهداري بخشي از بقاياي گياهي در سطح خاک مشخصه‌اي است که خاک ورزي حفاظتي را از روشهاي سنتي و متداول متمايز مي‌کند و همه سيستم‌هاي خاک ورزي حفاظتي حداقل مقدار معيني از پوشش بقاياي گياهي (حداقل 30 درصد بقاياي) را در سطح مزرعه شامل مي‌شود.
بنابراين روشهاي خاک‌ورزي حفاظتي، روشهاي خاک‌ورزي مرسوم و ساير سيستم‌هاي برگردان ورزي شديد را شامل نمي‌شود، اگر چه در شرايط استثنايي برگردان کردن خاک مي‌تواند حداقل عمليات مورد نياز باشد.

با توجه به توضيحات فوق، روشهاي مختلف خاک‌ورزي حفاظتي وجود دارد که انتخاب و کاربرد هر يک از آنها به عوامل مختلفي از قبيل: اقليم، ميزان بارندگي، بافت خاک، ميزان منابع آب قابل دسترس، نوع محصول و تناوب زراعي، تراکم خاک و عمق آب زيرزميني بستگي دارد.
به منظور انتخاب مناسب‌ترين روش خاک‌ورزي در هر منطقه بايد روشهاي مختلف خاک ورزي حفاظتي که هر يک نياز به ماشين‌ها و ادوات کشاورزي ويژه‌اي دارند به همراه روش خاک ‌ورزي مرسوم هر منطقه اجرايي شند و مورد ارزيابي و مقايسه قرار گيرند.

 به دليل استفاده از روشهاي خاک‌ورزي حفاظتي ماشين‌هاي خاک‌ورزي مختلفي از قبيل انواع خطي کارهاي بي‌خاک‌ورزي، انواع ديسک، انواع گاو‌آهن قلمي(چیزل) و پنجه غازي، چيزل پکر و بعضي از انواع کمبينات‌ها در هر يک از انواع خاک ورزی حفاظتی مورد استفاده قرار می گیرند.

مزاياي خاكورزي حفاظتي نسبت به خاكورزي سنتي :
 1. افزایش جذب و نگهداري رطوبت خاك 2. افزايش مقدار مواد آلي و حاصلخیزی خاك  3. کاهش دمای سطح خاک و کاهش تبخیر 4.  افزايش حفاظت از سطح خاك با استفاده از بقاياي محصولات 5.  كاهش هزينه ها در واحد سطح 6. کاهش تراکم خاک از طریق کاهش عبور و مرور ادوات.